Cô gái Ê Đê “bắt chồng”

(ĐCSVN) - Cộng đồng người Ê Đê theo chế độ mẫu hệ, nên người con gái có quyền rất lớn, chủ động đi hỏi và cưới chồng, còn việc thách cưới do nhà trai yêu cầu. Nét văn hóa này phản ánh đậm nét phong tục, tập quán độc đáo chế độ mẫu hệ của đồng bào Ê Đê ở Tây Nguyên nói chung và Đắk Lắk nói riêng.

Nếu “để ý” chàng trai nào, người con gái sẽ về nhà thưa chuyện với cha mẹ để nhờ người mai mối sang nhà chàng trai dạm hỏi.

Ông mai (Pô buh kông) đại diện nhà gái là người có uy tín, am hiểu luật tục, có khả năng giao tiếp mang lễ vật dẫn đầu đoàn nhà gái đến nhà trai hỏi chồng.

Lễ hỏi chồng của người phụ nữ Ê Đê có bốn lễ: lễ hỏi (lễ đưa vòng), lễ thỏa thuận thủ tục “Gửi dâu”, lễ rước rể, đón rể vào nhà.

Được sự ưng thuận nhà trai, đại diện hai họ làm lễ trao vòng. Lễ vật nhà gái mang đến gồm một ché rượu, một con gà để nhà trai mở tiệc thết đãi ông mai và gia đình nhà gái. Tiếp đó là tục “gửi dâu”, đây là thời gian nhà trai thử thách lòng chung thủy nết na, chịu thương của người con gái. Thời gian đó có thể kéo dài 1 tháng, 2 tháng hay lâu hơn tùy thuộc vào nhà trai.

Sau thời gian gửi dâu, nếu người con trai không đồng ý thì nhà trai làm một lễ nhỏ mời nhà gái đến dự để từ chối và tỏ lòng tôn trọng nhưng vẫn duy trì sự hòa thuận với nhau. Nếu nhà trai chấp thuận, chàng trai mới trao vòng đồng cho cô gái và đồng ý cho nhà gái làm lễ rước rể (Tuhan).

Nếu gia đình nhà gái giàu có, nhà trai thách cưới rất cao. Có khi nhà gái phải lễ cho cha chàng trai một con trâu, cho mẹ chàng trai tám bát đồng, tám vòng đồng, một chăn đắp… Khi nhà gái lo đủ lễ vật thách cưới thì hôn lễ được tổ chức.

Cô dâu rước chú rể về nhà mình.

Đoàn rước rể trên đường đi về nhà gái, vừa đi vừa múa hát, các thanh niên trai gái Ê Đê té nước vào người chú rể với quan niệm, chú rể nào được té nước càng nhiều, càng ướt thì hạnh phúc càng lớn, làm ăn càng giàu sang và sinh được nhiều con gái.

Khi rước rể về đến cổng nhà gái, nhà trai sẽ tỏ vẻ tiếc nuối, níu kéo cản đoàn rước rể lại, nói những lời tình cảm, nhớ thương, gửi gắm chàng rể vào cô dâu và đoàn rước rể. Nhà gái sẽ cho quà, cho vòng đồng, hay gùi, ché… để nhà trai không cản nữa.

Lễ cưới diễn ra trong hai ngày do bên nhà gái đứng ra tổ chức.

Sau lễ cưới, chàng trai phải về nhà vợ ở, con sinh ra phải theo họ mẹ, Lúc này, trưởng họ sẽ đại diện hai gia đình tuyên bố cuộc hôn nhân được chấp nhận theo luật tục, rồi ông đưa chiếc vòng đồng cho đôi vợ chồng trẻ chạm tay vào để chúc phúc vợ chồng sống hạnh phúc trọn đời bên nhau.

Thế Dương